Over echt smeedwerk en een leuke samenwerking
 

 

 

 ‘Het vak’

Het vak goudsmeden is enorm veelzijdig. Aangezien het een echt ambacht is wijzigen de basistechnieken over de jaren heen nauwelijks. Als je een sieraad voor het eerst ziet vind je het meestal gelijk leuk of juist helemaal niet. Meestal weet je niet wat er allemaal aan vooraf gaat voordat een sieraad tot stand komt. Ik heb in mijn vorige blog ‘Zilver versus Artentium’ al een beetje verteld over het vak maar er is nog veel meer te vertellen. Dat doe ik aan de hand van sieraden die ik gemaakt heb en nog wil maken. Hoewel ik veel zelf doe is het ook fijn als je soms met iemand kan samenwerken. Ook daarover vertel ik je meer.
 

 

Vormsmeden

Zoals ik al eerder vertelde in mijn blog ‘Over Jolanda’ werd ik op de MTS gegrepen door het vak goudsmeden. Op school begonnen we sieraden te maken van alpaca en messing. Vervolgens gingen we aan de slag met zilver en uiteindelijk ook met goud. Zo kregen we de opdracht om een sieraad te maken met de techniek ‘vormsmeden’. Je hebt vast wel eens een smid gezien die in een groot vuur een stuk metaal roodgloeiend stookt om daar vervolgens met een grote hamer stevig maar beheerst op te slaan. De paardenliefhebbers onder ons zien dat hun hoefsmid ook wel eens doen als een hoefijzer op maat gemaakt moet worden. In de goudsmederij verstaat men onder smeden het vervormen van het materiaal met de hamer in warme én koude toestand. De metalen en legeringen die de meeste goudsmeden gebruiken zijn in koude toestand uitstekend met de hamer te vormen. Smeden van een metaal in warme toestand heb ik dan ook (nog) niet gedaan.

Ring voor de opdracht ‘Vormsmeden’
 

 

Vormhamers

Ik zal je in deze blog niets vertellen van de technische kant van structuurverandering van het materiaal en dat je dat op tijd moet uitgloeien. Dat heb ik al een klein beetje gedaan in mijn FB bericht van 3 december jl.
Wat meer tot de verbeelding spreekt is het gereedschap wat ik bij vormsmeden gebruik. De hamers zijn niet zo groot als bij (hoef)smid maar toch zwaar genoeg om metaal goed te kunnen vervormen. De vorm van de baan van de hamer daarbij is heel belangrijk. Elke vorm heeft een ander effect.

Basisvormen van smeedhamers

Een klap met de eerste vormhamer (boven ‘a’) heeft hoofdzakelijk een neerwaartse druk op je metaal. De zijwaartse druk is minimaal en overal gelijk. Met deze hamer is het niet mogelijk om je metaal sterk in een bepaalde richting te drijven. De vervorming van het metaal is dan ook niet zo heel erg groot. Toch is hamer voor het afwerken van een metaaloppervlak met een vlakke baan onmisbaar.

De tweede hamer is een voorbeeld van hamers met een zogeheten ’gewelfde baan’. Afhankelijk van de welving/bolling van de baan wordt met een dergelijke hamer meer of minder materiaal zijdelings verplaatst. In deze categorie valt ook de ‘bolhamer’. Dit is de hamer die boven ‘b’ wordt getoond. Met een bolhamer kan je het metaal sterk zijdelings verplaatsen en heeft dus een groot effect. Je kan je wellicht voorstellen dat het eindresultaat uit van een oppervlakte dat met een bolhamer is bewerkt veel deukjes laat zien. Dat kan er leuk uitzien maar is het niet altijd de bedoeling. Een dergelijk oppervlak moet dan weer glad gemaakt worden met een ‘planeerhamer’ zoals getoond boven ‘a’.

De derde hamer is een voorbeeld van een ‘penhamer’. Deze heeft een wigvormige ronde baan waarmee je nog dieper in het metaal kan door dringen dan een bolhamer. Ook bij het gebruik van deze hamer vindt een sterke zijwaartse verplaatsing van het materiaal plaats. Dit gebeurt echter haaks op de baan van de hamer.
 

 

Aambeeldvormen

De ondergrond waarop je materiaal ligt moet natuurlijk ook stevig zijn. Ook nu kunnen we de (hoef)smid weer gebruiken bij de beeldvorming. Een aambeeld zoals dat door deze smeden wordt gebruikt, gebruik ik ook. Mijn aambeeld is echter iets kleiner; 10x10 cm. Dat heeft een vlak en een rond deel. Voor verschillende doeleinden kunnen ook andere ‘aambeelden’ worden gebruikt zoals een ‘speerhaak’ (zie hieronder) een een ‘triboulet’.

Speerhaak met één ronde doorn en één gewelfde doorn
 

 

Smeedvormen

Met dit gereedschap, goed uitgegloeid materiaal en enige oefening kan je verschillende smeedvormen smeden. Onderstaande afbeelding laat basis smeedvormen zien die in ieder smeedwerk terug te vinden zijn. Dit kunnen ook eindvormen zijn. In de opdracht van school moesten we ten minste 3 verschillende smeedvormen laten zien. Kan je, op basis van de foto van de ring, zien welke ik heb gebruikt?

Basis smeedvormen

Ik zal het je proberen uit te leggen. Van de onderkant van de scheen (het gedeelte wat aan de binnenkant van je hand zit) naar de zijkant van de scheen (tussen je vingers) is aan de kant van de krul smeedvorm b gemaakt. Aan de ander kant maakt de vorm een bocht en zie je de hoge versie van smeedvorm h om vervolgens weer over te gaan in smeedvorm c.
Om deze vormen te smeden heb ik gebruik gemaakt van alle hamersoorten. Voor de onderkant van de scheen heb ik gebruik gemaakt van een hamer met een licht gewelfde baan waardoor de brede vlakke onderkant is ontstaan. Voor smeedvorm h heb ik voornamelijk gebruik gemaakt van een penhamer. Ook voor smeedvorm c heb ik gebruik gemaakt van een vormhamer met een licht gewelfde baan. Een bolhamer heb ik voor dit werkstuk niet gebruikt.
Als ondergrond heb ik gebruik gemaakt van een speerhaak met een ronde doorn, een aambeeld en een ‘aambeeld’ met een geheel vlakke ondergrond wat een ‘vlaktas’ wordt genoemd.
 

Smeedstukken in mijn atelier

Dit schoolwerkstuk is in mijn bezit en draag ik nog wel eens. In mijn atelier heb ik het vormsmeden ook opgepakt. Op mijn website staat een broche die uit verschillende smeedstukken is opgebouwd. De smeedstukken in deze broche zijn aan elkaar gesoldeerd. De ring echter is opgebouwd uit één dikke draad. In navolging van de broche heb ik al een tijdje een ‘ring’ liggen die ik een keer wil afmaken in dezelfde stijl van de broche. De onderkant van de scheen is al vlak en breed en heeft al overgangen naar de zijkanten; hoog en smal. Het idee voor deze ring is om de smeedvorm de vorm van de zetting van de carneool (rode edelsteen) te laten volgen zodat dit mooi aansluit. Op dat punt moet de draad dus smal en hoog zijn om vervolgens in de krul uit te lopen in plat en breed. Daarnaast wil ik in het ontwerp van de ring ook het open karakter van de zetting verwerken zoals ik dat in de broche heb gedaan. Hoe meer licht er in valt hoe mooier de edelsteen uitkomt. Als de ring klaar is laat ik ‘m zien!

                                             

Handgesmede broche van zilver met Carneool                            Handgesmede ring van zilver


 

Samenwerking

Eerder deze week heb ik onderstaande foto laten zien in een berichtje op FB en op instagram.

Allerlei soorten en vormen van kralen.

In mijn bericht vertelde ik over een samenwerking met een groothandel in edelsteenkralen. Ik heb al wat langer contact met deze groothandel. In 2016 zijn ze overgegaan op een nieuwe website en daarvoor heb ik wat teksten voor de site geschreven. Dankzij deze groothandel heb ik in dat jaar ook een leuke opdracht gekregen. Ik mocht wel 100 mala’s (collier met 108 kralen) maken met kralen die de klant bij de betreffende groothandel had uitgekozen. Aan het uitzoeken en arrangeren van de kralen heb destijds ontzettend veel plezier gehad. Het was een fikse klus dus mijn mams heeft me geholpen. Mijn creativiteit is door dit werk weer enorm gaan stromen en ik ben zowel de leverancier als de klant als mijn mams dan ook erg dankbaar.

Wie is dan die leverancier? Onder de naam Ilona’s webgems leveren Ilona en haar team edelsteenkralen in alle soorten, maten en vormen. Eigenlijk is het bedrijf een groothandel maar particulieren kunnen ook hier terecht. Niet alleen voor leuke sieraden van edelsteenkralen maar Ilona levert ook fournituren voor mensen die voor hun hobby sieraden maken. Lange tijd heeft Ilona haar prachtige kralen alleen via het internet verkocht. Sinds dit jaar heeft ze ook een fysieke winkel in Putten; Van Loon Gemstore & more. Een snoepwinkel om doorheen te lopen!
 

Colliers/Kettingen

Wat gaan we doen? We gaan samen de mooiste sieraden van edelsteenkralen maken en leveren. Vorige week hebben Ilona en ik samen door haar winkel gelopen om basis materiaal uit te zoeken. Dat materiaal zie je op de foto. Je ziet onder andere ronde platte lichtgekleurde parels. Er liggen echter ook wat donkerder biwa parels bij en baroque parels. Je ziet twee rough kralen van citrien en één van rookkwarts. Verder zie je ronde bronziet, hematiet en tijgeroog kralen. Niet alleen de maten van deze kralen verschillen maar ook de afwerking. Gematteerde kralen, gold plated kralen en hoogglans gepolijste kralen. Dé twee eye-catachers zijn de twee grote, enigszins ovale agaat kralen. Met dit materiaal gaan we colliers samenstellen. Opvallende colliers die toch rustig overkomen omdat de basis een kleurenpallet is van edelstenen die mooi bij elkaar passen. Colliers waarin verschillende soorten kralen worden gecombineerd in een spannende samenstelling. Kortom colliers waarmee je gezien wordt!

Ben je geïnteresseerd? Leuk! Neem eens een kijkje op ilonaswebgems.nl of bezoek het winkel in het gezellige Garderen. Hou ons in ieder geval in de gaten. Daar hoef je geen moeite voor te doen als je je inschrijft voor mijn nieuwsbrief. Eens in de twee weken vertel ik je dan via de mail waar we mee bezig zijn!